Nepal-China: નેપાળના વડાપ્રધાન પુષ્પ કમલ દહલ પ્રચંડ ચીનની સત્તાવાર મુલાકાતે છે. આ મુલાકાત દરમિયાન ચીન ઘણા મહત્વના મુદ્દાઓ પર નેપાળ પર દબાણ લાવવા માંગતું હતું અને તેને વિશ્વાસમાં લેવા માટે સહમત થવા માંગતું હતું, પરંતુ અત્યાર સુધી તેને આમાં સફળતા મળી નથી. નેપાળી પીએમ પ્રચંડે ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગથી લઈને ચીનના પીએમ લી કિઆંગ સુધી બધાને મળ્યા. આ સમયગાળા દરમિયાન, અત્યાર સુધી ચીન નેપાળ તરફથી કોઈ મોટી સફળતા મેળવી શક્યું નથી. માત્ર BRI જ નહીં, નેપાળ સૈન્ય જોડાણ એટલે કે GSI માં જોડાય તે સુનિશ્ચિત કરવા ચીન ઘણા પ્રયત્નો કરી રહ્યું હતું. પરંતુ આ થઈ શક્યું નહીં.
પ્રચંડનો ચીન પ્રવાસ હજુ ચાલુ છે. ચીન અને નેપાળ વચ્ચે 13 મુદ્દાનું સંયુક્ત નિવેદન જારી કરવામાં આવ્યું છે. ખાસ વાત એ છે કે ચીન અને નેપાળ વચ્ચે કોઈ નવા કરાર પર હસ્તાક્ષર થયા નથી. એટલું જ નહીં, ચીન ઈચ્છતું હતું કે નેપાળ તેના સૈન્ય ગઠબંધન GSIમાં સામેલ થાય પરંતુ તેમ થયું નહીં. એટલું જ નહીં બીઆરઆઈ પર પણ ચીનને ખાસ સફળતા મળી નથી.
નેપાળ ખુલ્લેઆમ તાઈવાનની સ્વતંત્રતાનો વિરોધ કરે છે
પ્રચંડની મુલાકાતથી જે સૌથી મહત્ત્વનું પાસું બહાર આવ્યું છે તે એ છે કે નેપાળે તાઈવાનની આઝાદીનો ખુલ્લેઆમ વિરોધ કર્યો છે. પહેલા નેપાળ માત્ર ‘વન ચાઈના પોલિસી’ની વાત કરતું હતું, હવે તે ‘વન ચાઈના પ્રિન્સિપલ’ પર સહમત થઈ ગયું છે. વન ચાઇના સિદ્ધાંત જણાવે છે કે ચીનની સરકાર તાઇવાનની કાનૂની પ્રતિનિધિ છે. આ અંગે નેપાળના પૂર્વ વિદેશ મંત્રી નારાયણ ખડકા કહે છે, ‘શું વડાપ્રધાન પ્રચંડે ચીનના નેતૃત્વ સમક્ષ નકશાનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો હતો, જે દેશની પ્રાદેશિક અખંડિતતા અને સંપ્રભુતા સાથે સંબંધિત છે? જો તેણે આવું કર્યું હોય તો સંયુક્ત નિવેદનમાં તેનો ઉલ્લેખ કરવો જોઈતો હતો જેથી દેશને તેની જાણ થાય.
BRI પર પણ કોઈ વાત થઈ નથી
ખડકાએ કહ્યું કે પ્રચંડની આ યાત્રા ખૂબ જ સામાન્ય રહી છે. નેપાળ અને ચીનના નિવેદનોમાં BRIનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે અને કહેવામાં આવ્યું છે કે બંને દેશો સહયોગ વધારશે. ચીન BRI માટે લોન આપવા માંગે છે પરંતુ પ્રચંડ તેના માટે તૈયાર ન હતા. પ્રચંડ ગ્રાન્ટની માંગ કરી રહ્યા છે. ચીનના નોંધપાત્ર દબાણ છતાં નેપાળે GSIને મંજૂરી આપી ન હતી. સંયુક્ત નિવેદનમાં જીએસઆઈનો કોઈ ઉલ્લેખ નહોતો. નેપાળે સ્પષ્ટ કર્યું કે GSI એક લશ્કરી જોડાણ છે જે તેની બિન-જોડાણની નીતિનો વિરોધ કરે છે.