કઠોળ અને શાકભાજીના ભાવમાં તીવ્ર વધારાને કારણે જૂનમાં છૂટક ફુગાવો વધ્યો હતો. સાથે જ ચોખાના ભાવમાં પણ સતત વધારો થયો છે. આને ધ્યાનમાં રાખીને કેન્દ્ર સરકાર તમામ પ્રકારના નોન-બાસમતી ચોખાની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂકવાની વિચારણા કરી રહી છે. કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે આ અંગે ટૂંક સમયમાં નિર્ણય લેવામાં આવી શકે છે. ઘઉં અને ખાંડની નિકાસ પર પહેલેથી જ પ્રતિબંધ છે.
ન્યૂઝ એજન્સી બ્લૂમબર્ગના રિપોર્ટ અનુસાર, અલ-નીનો હવામાનની વાપસીને કારણે આ પગલું લેવામાં આવી શકે છે. હકીકતમાં, જે રાજ્યોમાં ચોખાનું ઉત્પાદન થાય છે ત્યાં અસામાન્ય વરસાદ જોવા મળી રહ્યો છે. જેના કારણે ચોખાના ઉત્પાદનમાં ઘટાડો થવાની સંભાવના છે. જેના કારણે ચોખાના ભાવમાં વધારો થવા લાગ્યો છે. સ્થાનિક બજારમાં છેલ્લા બે સપ્તાહમાં ચોખાના ભાવમાં 20 ટકા સુધીનો ઉછાળો આવ્યો છે.
વધતા ભાવને કાબુમાં લઈ શકાશેઃ આવી સ્થિતિમાં હવેથી સ્થાનિક પુરવઠો સુનિશ્ચિત કરવા માટે સરકાર ચોખાની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનું વિચારી રહી છે. સરકારના આ નિર્ણયથી સ્થાનિક બજારમાં ભાવ વધારા પર અંકુશ આવશે. ગયા વર્ષે પણ સરકારે તૂટેલા ચોખાની નિકાસ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. તેમજ વ્હાઇટ અને બ્રાઉન રાઈસની નિકાસ પર 20 ટકા ડ્યુટી લાદવામાં આવી હતી.
80 ટકા ચોખાની નિકાસ પર સંભવિત અસરઃ આ પ્રતિબંધથી ભારતની ચોખાની લગભગ 80 ટકા નિકાસ પર અસર થવાની સંભાવના છે. જો કે આ પ્રતિબંધથી સ્થાનિક બજારમાં કિંમતો ઘટી શકે છે, પરંતુ વિશ્વભરમાં કિંમતો વધી શકે છે. ભારત વિશ્વમાં સૌથી સસ્તા ભાવે ચોખા સપ્લાય કરે છે. ભારત વિશ્વમાં ચોખાનો સૌથી મોટો નિકાસકાર છે અને કુલ વૈશ્વિક નિકાસમાં તેનો હિસ્સો 40 ટકા છે. વર્ષ 2022માં ભારતે કુલ 56 મિલિયન ટન ચોખાની નિકાસ કરી હતી.
દેશમાં કેટલું ઉત્પાદનઃ આંકડા મુજબ 2012-13થી દર વર્ષે દેશમાં ચોખાનું ઉત્પાદન એક લાખ ટનથી વધુ રહ્યું છે. વર્ષ 2021-22માં 129,471 ટન ઉત્પાદન થયું હતું. જ્યારે વર્ષ 2022-23માં આ આંકડો 136,000 ટન હતો. જોકે, વર્ષ 2023-24માં તે ઘટીને 134,000 ટન પર આવી ગયું છે.
રાજ્યોએ પણ વેચાણ બંધ કર્યું: તાજેતરમાં, કેન્દ્રીય ખાદ્ય મંત્રાલયે તમામ રાજ્ય સરકારોને ઓપન માર્કેટ સેલ સ્કીમ (OMSS) હેઠળ ચોખાની મંજૂરી આપી હતી, સિવાય કે ઉત્તરપૂર્વીય, પર્વતીય રાજ્યો અને કાયદો અને વ્યવસ્થાની સ્થિતિ અને કુદરતી આફતોનો સામનો કરી રહેલા રાજ્યો અને ઘઉંનું વેચાણ બંધ મંત્રાલયે કહ્યું કે આ નિર્ણય ઘઉં અને ચોખાના ભાવને નિયંત્રિત કરવા માટે લેવામાં આવ્યો છે. તાજેતરમાં, મંડીઓમાં ચોખા અને ઘઉંના ભાવમાં વધારો જોવા મળ્યો છે. જૂન મહિનાથી ચોખા અને ઘઉંના ભાવ વધવા લાગ્યા છે. સરકારે આગામી 9-10 મહિના સુધી ભાવ ચકાસવા માટે બજારમાં દરમિયાનગીરી કરવી પડશે કારણ કે આગામી ઘઉંનો પાક એપ્રિલ 2024માં જ આવશે.
