આગામી સપ્તાહે G20 સમિટ નવી દિલ્હીમાં યોજાવા જઈ રહી છે, જેની તૈયારીઓ મહિનાઓથી ચાલી રહી છે. ચાલો જાણીએ G20 શું છે અને તેનું આર્થિક મહત્વ શું છે.
આગામી સપ્તાહે નવી દિલ્હીમાં G20 સમિટ યોજાવા જઈ રહી છે. આ ઘટનાનું મહત્વ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે મહિનાઓથી તૈયારીઓ ચાલી રહી છે અને હવે આખી દિલ્હીને છાવણી બનાવી દેવામાં આવી છે. આ કોન્ફરન્સના આયોજન માટે પ્રગતિ મેદાનનો સમગ્ર દેખાવ બદલી નાખવામાં આવ્યો છે અને તૈયારીઓમાં હજારો કરોડો રૂપિયાનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો છે. આવો જાણીએ શું છે આ G20, શું છે તેનું મહત્વ અને અર્થવ્યવસ્થાના દૃષ્ટિકોણથી તે કેટલું મહત્વનું છે…
હવે પીએમ મોદી અધ્યક્ષ છે
સૌ પ્રથમ, ચાલો જી20 વિશે લગભગ જાણી લઈએ. G20 એટલે ગ્રુપ ઓફ ટ્વેન્ટી. નામ સૂચવે છે તેમ, તે 20 સંસ્થાઓનું જૂથ છે. તેમાં 19 દેશો અને યુરોપિયન યુનિયન સામેલ છે. તે વર્ષ 1999 માં G7 ના સભ્ય દેશો એટલે કે ગ્રૂપ ઓફ સેવન દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું. હાલમાં G20ની અધ્યક્ષતા ભારત અને વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી કરી રહ્યા છે તેના અધ્યક્ષ છે. આ જ કારણ છે કે આ વખતે G20 સમિટ ભારતમાં યોજાઈ રહી છે. G20નું આ 18મું સમિટ છે અને તે ભારતમાં પહેલીવાર આયોજિત થઈ રહ્યું છે.
વિશ્વ અર્થતંત્રના પ્રતિનિધિ
G20 ની સૌથી મહત્વપૂર્ણ સુસંગતતા આર્થિક દૃષ્ટિકોણથી છે. તેને બનાવવાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય આંતરરાષ્ટ્રીય અર્થવ્યવસ્થા સાથે સંબંધિત તમામ મુખ્ય મુદ્દાઓનો પરસ્પર સંમતિથી ઉકેલ શોધવાનો છે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, આંતરરાષ્ટ્રીય આર્થિક સહયોગની સૌથી મોટી વૈશ્વિક સંસ્થાનું નામ G20 છે. વિશ્વની 20 સૌથી મોટી આર્થિક શક્તિઓ તેના સભ્યો છે.
આ આંકડાઓ પરથી અનુમાન લગાવો
G20ની આર્થિક સ્થિતિનો અંદાજ એ વાત પરથી લગાવી શકાય છે કે જો તેના વીસ સભ્યોને હટાવી દેવામાં આવે તો પૃથ્વી ગરીબ બની શકે છે. હકીકતમાં, G20 સભ્યો વિશ્વની અર્થવ્યવસ્થામાં એટલે કે GDPમાં લગભગ 85 ટકા યોગદાન આપે છે. તે જ સમયે, કુલ વૈશ્વિક વેપારમાં G20 દેશોનું યોગદાન 75 ટકાથી વધુ છે. વિશ્વની લગભગ બે તૃતીયાંશ વસ્તી પણ આ 20 આર્થિક ઝોનમાં રહે છે.
આર્થિક કટોકટી શરૂ થઈ
G20ની રચના કરવાની જરૂરિયાત માત્ર આર્થિક સંકટને કારણે જ વિશ્વને અનુભવાઈ હતી. વાસ્તવમાં, 1990નો દાયકા સમગ્ર વિશ્વ માટે આર્થિક રીતે પડકારજનક હતો. મેક્સિકોના પેસો કટોકટીથી શરૂ થયેલી કટોકટી ફેલાતી રહી અને એક પછી એક અનેક ઉભરતી અર્થવ્યવસ્થાઓ કટોકટીની ઝપેટમાં આવી ગઈ. એશિયાએ 1997 માં નાણાકીય કટોકટીનો સામનો કર્યો હતો, ત્યારબાદ 1998 માં રશિયામાં નાણાકીય કટોકટી આવી હતી. આ કટોકટીને ધ્યાનમાં રાખીને જી20ની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી.
આ રીતે કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે
G20 સભ્ય દેશોમાં આર્જેન્ટિના, ઓસ્ટ્રેલિયા, બ્રાઝિલ, કેનેડા, ચીન, ફ્રાન્સ, જર્મની, ભારત, ઇન્ડોનેશિયા, ઇટાલી, દક્ષિણ કોરિયા, જાપાન, મેક્સિકો, રશિયા, સાઉદી અરેબિયા, દક્ષિણ આફ્રિકા, તુર્કી, યુનાઇટેડ કિંગડમ, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, અને યુરોપિયન યુનિયનનો સમાવેશ થાય છે. આ સિવાય કેટલાક આમંત્રિત સભ્યો પણ છે. સમિટમાં, તમામ સભ્ય અને INVITY દેશોના ટોચના નેતાઓ મળે છે અને સાથે મળીને વર્તમાન વૈશ્વિક આર્થિક સમસ્યાઓનો ઉકેલ લાવે છે. સમિટ પહેલા તમામ સભ્ય દેશોના નાણા મંત્રીઓ અને કેન્દ્રીય બેંકના ગવર્નરોની કોન્ફરન્સનું પણ આયોજન કરવામાં આવ્યું છે.
