ચૂંટણી માટેની ઉંમર: સંસદની સ્થાયી સમિતિએ તરફેણમાં દલીલ કરી છે કે આનાથી યુવાનોને લોકશાહીમાં જોડાવા માટે સમાન તકો મળશે. ચૂંટણી પંચે પણ આ અંગે વિચારણા કરી છે.ચૂંટણી લડવા માટે લઘુત્તમ વયઃ શુક્રવારે (4 ઓગસ્ટ) સંસદીય સમિતિએ લોકસભા અને વિધાનસભા ચૂંટણી લડવા માટે લઘુત્તમ વય મર્યાદા ઘટાડવાની ભલામણ કરી છે. સમિતિએ કહ્યું છે કે આનાથી યુવાનોને લોકશાહીમાં જોડાવા માટે સમાન તકો મળશે.
વર્તમાન બંધારણ મુજબ લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી લડવા માટે વ્યક્તિની ઉંમર ઓછામાં ઓછી 25 વર્ષની હોવી જોઈએ. તે જ સમયે, રાજ્યસભા અને રાજ્ય વિધાન પરિષદના સભ્ય બનવા માટે લઘુત્તમ વય 30 વર્ષ છે. અત્યારે જ્યારે વ્યક્તિ 18 વર્ષની થાય ત્યારે તેને મત આપવાનો અધિકાર છે.
25 થી ઘટાડીને 18 વર્ષ કરવાનું સૂચન
કાયદા અને કર્મચારી બાબતોની સંસદીય સ્થાયી સમિતિએ લોકસભા ચૂંટણી માટે લઘુત્તમ વય 25 થી ઘટાડીને 18 વર્ષ કરવાની ભલામણ કરી છે . આ માટે સમિતિએ કેનેડા, બ્રિટન અને ઓસ્ટ્રેલિયા જેવા દેશોને ટાંક્યા છે.સમાચાર એજન્સી પીટીઆઈ અનુસાર, સમિતિએ કહ્યું કે કેનેડા, યુકે અને ઓસ્ટ્રેલિયા જેવા દેશોની પ્રથાઓની તપાસ કર્યા પછી સમિતિનું માનવું છે કે રાષ્ટ્રીય ચૂંટણીમાં ઉમેદવારી માટે લઘુત્તમ વય 18 વર્ષ હોવી જોઈએ. આ દેશોના ઉદાહરણો દર્શાવે છે કે યુવાનો વિશ્વસનીય અને જવાબદાર રાજકીય ભાગીદાર બની શકે છે.
સુશીલ મોદીની આગેવાની હેઠળની સમિતિએ વિધાનસભા ચૂંટણી માટે લઘુત્તમ વય ઘટાડવાની પણ ભલામણ કરી છે. સમિતિએ શોધી કાઢ્યું છે કે ચૂંટણી લડવા માટેની લઘુત્તમ વય મર્યાદા ઘટાડવાથી યુવાનોને લોકશાહીમાં જોડાવાની તક મળશે. સમિતિએ તેના અહેવાલમાં જણાવ્યું હતું કે “આ દૃષ્ટિકોણને વૈશ્વિક પ્રણાલીઓ, યુવાનોમાં રાજકીય ચેતનામાં વધારો અને યુવા પ્રતિનિધિત્વના ફાયદા જેવા મોટા પ્રમાણમાં પુરાવા દ્વારા સમર્થન મળે છે.”
ચૂંટણી પંચ તેના પક્ષમાં નથી
ચૂંટણી પંચે ચૂંટણી લડવા માટેની વય મર્યાદા ઘટાડવાનો પણ વિચાર કર્યો છે. પંચે અવલોકન કર્યું હતું કે 18 વર્ષની વયના વ્યક્તિ પાસે લોકસભા, વિધાનસભા અને સ્થાનિક સંસ્થાઓની જવાબદારી નિભાવવા માટે જરૂરી અનુભવ અને પરિપક્વતાની અપેક્ષા રાખવી અવાસ્તવિક છે. આયોગે હાલની વય મર્યાદાને યથાવત રાખી છે. સંસદીય સમિતિએ પણ પોતાના રિપોર્ટમાં આ વાતનો ઉલ્લેખ કર્યો છે.
સમિતિના અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે પંચે સંસદ, રાજ્ય વિધાનસભા અને સ્થાનિક સંસ્થાઓમાં મતદાન કરવા અને ચૂંટણી લડવા માટે લઘુત્તમ વય સમાન કરવાના મુદ્દા પર પહેલાથી જ વિચારણા કરી લીધી છે. કમિશન સંસદ અને રાજ્ય વિધાનસભાના સભ્યપદ માટે વય જરૂરિયાત ઘટાડવાની તરફેણમાં નથી અને હજુ પણ આ મત જાળવી રાખે છે.
ફિનલેન્ડ મોડલનો ઉલ્લેખ
સમિતિએ ભલામણ કરી હતી કે ચૂંટણી પંચ અને સરકારે યુવાનોને રાજકીય ભાગીદારી માટે જરૂરી જ્ઞાન અને કૌશલ્યોથી સજ્જ કરવા માટે વ્યાપક નાગરિક શિક્ષણ કાર્યક્રમો પ્રદાન કરવાને પ્રાથમિકતા આપવી જોઈએ. આ સાથે ‘ફિનલેન્ડના નાગરિકતા શિક્ષણના સફળ મોડલ’ને અપનાવવાની સલાહ પણ આપવામાં આવી છે.
