ઈઝરાયેલ-હમાસ યુદ્ધના કારણે ક્રૂડ ઓઈલની કિંમતોમાં અસ્થિરતા હોવા છતાં દેશમાં પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં વધારો થવાની કોઈ શક્યતા નથી. આ મામલાને લગતા નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે જો ક્રૂડ ઓઈલની કિંમતો વધશે તો ઓઈલ માર્કેટિંગ કંપનીઓ (OMCs) લોકો પર બોજ નહીં નાખે અને પોતે જ ઉંચી કિંમત ઉઠાવશે.
ક્રૂડ ઓઈલની ભારતીય બાસ્કેટ 2 નવેમ્બરના રોજ બેરલ દીઠ $87.33 હતી, જે મે મહિનામાં નોંધાયેલ બેરલ દીઠ $74.98ની સરેરાશ નીચી સપાટીથી ઘણી વધારે હતી. સપ્ટેમ્બરમાં તે વધીને સરેરાશ $93.54 પ્રતિ બેરલ થઈ ગયો હતો. નિષ્ણાતોએ જણાવ્યું હતું કે જ્યારે સંઘર્ષની ઓઇલની કિંમતો પર મર્યાદિત અસર પડી છે, ત્યારે ભાવ વધારો ગ્રાહકો સુધી પહોંચાડવામાં આવ્યો નથી. ક્રૂડ ઓઈલના ભાવ ઉચ્ચતમ સ્તરે ન પહોંચે ત્યાં સુધી આગામી દિવસોમાં પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં વધારો થવાની કોઈ શક્યતા નથી.
હાલની સ્થિતિ શું છેઃ દેશમાં વેચાતા કુલ પેટ્રોલ અને ડીઝલમાં મોટી સરકારી ઓઈલ કંપનીઓનો બજાર હિસ્સો લગભગ 90 ટકા છે. આ કંપનીઓએ છેલ્લા 18 મહિનામાં પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં લગભગ કોઈ ફેરફાર કર્યો નથી. આ ત્યારે છે જ્યારે ક્રૂડ ઓઈલના ભાવમાં વધારો જોવા મળ્યો હતો. આના કારણે આ કંપનીઓને વર્ષ 2022-2023ના પ્રથમ છમાસિક ગાળામાં પણ નુકસાન થયું છે. જો કે, બાદમાં ક્રૂડ ઓઈલની કિંમતમાં ઘટાડો થવાને કારણે તેમને મોટો નફો પણ થયો હતો. તે સમયે પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં પણ ઘટાડો કરવામાં આવ્યો ન હતો.
ભારત $95 સુધી પરિસ્થિતિને સંભાળશે: તે જ સમયે, બ્રોકરેજ ફર્મ મોર્ગન સ્ટેનલી માને છે કે જો તેલના ભાવ બેરલ દીઠ $ 95 પર રહેશે, તો ભારતીય અર્થતંત્ર પરિસ્થિતિને નિયંત્રિત કરી શકશે અને આરબીઆઈ પણ વ્યાજ દરો વર્તમાન સ્તરે જાળવી રાખશે. જો ક્રૂડ ઓઈલ પ્રતિ બેરલ $110 થી ઉપર જાય તો તે સ્થાનિક ઈંધણના ભાવમાં વધારો કરી શકે છે અને ફુગાવાને અસર કરી શકે છે. RBIએ ફરી વ્યાજદર વધારવો પડી શકે છે.
13 મહિનાનો રેકોર્ડ તોડ્યોઃ ક્રૂડ ઓઇલે છેલ્લા 13 મહિનાનો રેકોર્ડ તોડ્યો હતો. જુલાઈ-સપ્ટેમ્બર ક્વાર્ટર દરમિયાન ક્રૂડના ભાવમાં 30 ટકાનો ઉછાળો જોવા મળ્યો હતો. સાઉદી અરેબિયા અને રશિયાએ ક્રૂડ ઓઈલના ઉત્પાદન અને પુરવઠામાં કાપ મૂક્યા બાદ આ વધારો થયો છે.
જાહેરાત સમયે, ક્રૂડ ઓઇલની કિંમત બેરલ દીઠ $ 76 હતી, જે વધીને $ 100 ની નજીક પહોંચી ગઈ છે. જો કે, બાદમાં રશિયાએ ઉત્પાદન વધાર્યું, જેના કારણે કિંમતોમાં ઘટાડો થયો. હાલમાં બ્રેન્ટ ક્રૂડની કિંમત બેરલ દીઠ $85 આસપાસ છે.
ત્રીજો સૌથી મોટો આયાતકાર: ભારત વિશ્વનો ત્રીજો સૌથી મોટો તેલ આયાતકાર છે. ભારત તેની કુલ જરૂરિયાતના 85 ટકા ક્રૂડ ઓઈલની આયાત કરે છે. ઑક્ટોબરમાં ભારતની તેલની આયાતમાં રશિયન ક્રૂડનો હિસ્સો લગભગ 35% હતો, ત્યારબાદ ઇરાક 21% અને સાઉદી અરેબિયા 18% હતો.
અન્ય દેશોમાંથી પણ ખરીદી કરવાનું વિચારી રહ્યું છેઃ ગયા અઠવાડિયે કેન્દ્રીય પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ મંત્રી હરદીપ સિંહ પુરીએ કહ્યું હતું કે ભારત દક્ષિણ અમેરિકન દેશ વેનેઝુએલા પાસેથી ક્રૂડ ઓઈલ ખરીદવાનું વિચારી રહ્યું છે, જો તે સસ્તામાં ઉપલબ્ધ હોય.
જો વેનેઝુએલાના તેલ બજારમાં આવશે તો તેની વૈશ્વિક તેલની કિંમતો પર નોંધપાત્ર અસર પડશે. આ સિવાય ભારત ગુયાના, કેનેડા, ગેબોન, બ્રાઝિલ અને કોલંબિયા જેવા દેશોમાંથી વધુ તેલ મેળવવાનું પણ વિચારી રહ્યું છે.