દરેક વ્યક્તિ વધુ પૈસા કમાવવા માંગે છે અને તેની જરૂરિયાતો તેમજ તેના અને તેના પરિવારના શોખને પૂર્ણ કરી શકે છે. દેશના મધ્યમ વર્ગના પરિવારો રોકાણને તેમની સંપત્તિ વધારવાનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ માને છે.
મધ્યમ વર્ગની વ્યક્તિ દર મહિને તેની કમાણીનો એક નાનકડો હિસ્સો રોકાણ કરીને પોતાનું ભવિષ્ય સુરક્ષિત કરે છે. પરંતુ કઇ યોજનામાં રોકાણ કરવું તે બાબત અહીં અટવાઇ જાય છે. આજકાલ બજારમાં રોકાણના હજારો વિકલ્પો ઉપલબ્ધ છે. જેના કારણે સામાન્ય માણસ કે જેમને રોકાણની વધુ સમજ નથી તે તેના પૈસા શેમાં રોકાણ કરવા તે અંગે ખૂબ જ મૂંઝવણમાં રહે છે.
કોઈપણ રોકાણ, પછી ભલે તે મોટું હોય કે નાનું, હંમેશા કાળજીપૂર્વક તપાસ કર્યા પછી કરવું જોઈએ. અન્ય લોકો પણ એવું જ કરી રહ્યા છે એવું વિચારીને ક્યારેય તમારી મહેનતના પૈસાનું રોકાણ ન કરો. તો ચાલો જાણીએ કે કેવી રીતે સારી રોકાણ યોજના પસંદ કરવી અને કઈ બાબતોને ધ્યાનમાં રાખવી.
આ બાબતો ધ્યાનમાં રાખો
તમારા નાણાકીય લક્ષ્યો જાણો
દરેક રોકાણકારના અલગ-અલગ ધ્યેયો હોય છે. એક રોકાણકાર 10 થી 15 વર્ષ માટે રોકાણ કરવા માંગે છે અને બીજો 20 થી 25 વર્ષ માટે રોકાણ કરવા માંગે છે. કેટલાક લોકો ટૂંકા ગાળાના રોકાણ કરવા માગે છે જ્યારે અન્ય લોકો લાંબા ગાળાના રોકાણના વિકલ્પો શોધે છે.
રોકાણ કરતા પહેલા હંમેશા તમારી જાતને પૂછો કે તમારું લક્ષ્ય શું છે. તમારા નાણાકીય ધ્યેયો ઘરની માલિકી, નિવૃત્તિનું આયોજન, બાળકોના શિક્ષણથી લઈને લગ્ન વગેરે સુધીના છે. લક્ષ્ય-નિર્ધારણના આધારે, તમે PPF, ફિક્સ્ડ ડિપોઝિટ, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ અને ULIP વગેરે જેવા વિવિધ રોકાણ વિકલ્પોમાંથી પસંદ કરી શકો છો.
જોખમનું મૂલ્યાંકન કરો
દરેક રોકાણકાર ઈચ્છે છે કે તેના રોકાણના નાણાં દિવસ દરમિયાન બમણા અને રાત્રે ચાર ગણા થઈ જાય. પરંતુ તે એ પણ જાણે છે કે રોકાણ કરેલ નાણાં બજારના જોખમોને આધીન છે, તેથી તમારે હંમેશા મૂલ્યાંકન કરવું જોઈએ કે તમે કેટલું જોખમ લઈ શકો છો.
બ્રાન્ડ વેલ્યુને અવગણશો નહીં
જો તમે એવા રોકાણકારોમાંના એક છો કે જેઓ મોટા જોખમો લેવા માંગતા નથી અને રોકાણ કરતા પહેલા વિગતવાર સંશોધન કરતા નથી, તો તમારે બ્રાન્ડ વેલ્યુને અવગણવી જોઈએ નહીં. એક રોકાણ સાધન પસંદ કરો જે બજારમાં મજબૂત હાજરી ધરાવતું હોય અને દરેકને જાણતું હોય. આ સિવાય તમારે એ પણ જોવું જોઈએ કે તેની આર્થિક સ્થિતિ મજબૂત છે કે નહીં.
સારી રોકાણ યોજના કેવી રીતે પસંદ કરવી?
રોકાણ પર વળતર (ROI): જ્યારે કોઈના પોર્ટફોલિયોને એસેમ્બલ કરવાની વાત આવે છે ત્યારે ROI ઘણીવાર તમામ મેટ્રિક્સથી ઉપર મૂકવામાં આવે છે. સરકારી બોન્ડ્સ અને ફિક્સ્ડ ડિપોઝિટ હંમેશા ભારતીય મધ્યમ વર્ગ માટે સુરક્ષા અને ગેરંટીકૃત વળતર આપવા માટે પ્રથમ પસંદગી રહી છે.
છેલ્લા કેટલાક દાયકાઓમાં સરેરાશ ફુગાવાના દર કરતાં વધુ વૃદ્ધિ પામતા રોકાણનો વિકલ્પ પસંદ કરવો એ સારો વિચાર છે. ભારતમાં છેલ્લા 40 વર્ષમાં કિંમતોમાં સરેરાશ 7 ટકાનો વધારો થયો છે. આનો અર્થ એ છે કે તમારે એવો રોકાણ વિકલ્પ પસંદ કરવો જોઈએ જેનો ROI 7 ટકાથી ઓછો ન હોય.
કરવેરાનું ધ્યાન રાખો: સ્વાભાવિક છે કે તમે વધુ પૈસા કમાવવાના ઈરાદાથી રોકાણ કરો છો, તેથી આવી રોકાણ યોજના મેળવવાનો પ્રયાસ કરો જે તમને કર લાભો આપે. કરમુક્ત રોકાણ વિકલ્પોમાં સામાન્ય રીતે પેન્શન યોજનાઓ, વીમો અને સરકાર દ્વારા પ્રાયોજિત બચત યોજનાઓનો સમાવેશ થાય છે.
લિક્વિડીટી: જો તમે મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ, સ્ટોક્સ અને આવા અન્ય નાણાકીય સાધનોમાં રોકાણ કરવા માંગતા હો, તો તમારે સમજવું જરૂરી છે કે તમારી કમાણી પર કેવી રીતે ટેક્સ લાગે છે. તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે કે તમે સારી અને ખરાબ બંને ઘટનાઓ માટે તૈયાર છો કારણ કે વસ્તુઓ કોઈપણ સમયે ખરાબ થઈ શકે છે. આવી પરિસ્થિતિઓ તમારા રોકાણ પોર્ટફોલિયોમાં ચોક્કસ સ્તરની તરલતાની માંગ કરે છે. જો તમે તમારી પસંદગીના સમયે તે પૈસા ઉપાડી શકતા નથી તો તેનો શું ઉપયોગ?
ટૂંકા ગાળાના રોકાણો સામાન્ય રીતે અત્યંત પ્રવાહી અને તમારી રોકડ રાખવા માટે સારી જગ્યાઓ હોય છે. રિકરિંગ ડિપોઝિટ, લિક્વિડિટી-લોન ફંડ્સ અને લાર્જ-કેપ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ્સ અત્યંત લિક્વિડ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ વિકલ્પોના કેટલાક ઉદાહરણો છે જ્યાં નાણાં લગભગ તરત જ ઉપાડી શકાય છે.