China:
ચીનની અર્થવ્યવસ્થામાં ઘટાડો 2023માં શરૂ થયો હતો. આ ઘટાડો આ વર્ષે પણ ચાલુ છે. ચીનની અર્થવ્યવસ્થામાં પુનરાગમનનો હાલ કોઈ અવકાશ નથી.
વિશ્વની બીજી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા ધરાવતો દેશ ચીન ગત વર્ષથી તેની નબળી આર્થિક સ્થિતિને કારણે ચર્ચામાં છે. ચીન આ દિવસોમાં ઘણી સમસ્યાઓનો સામનો કરી રહ્યું છે. આમાં ઓછું વિદેશી રોકાણ, રેકોર્ડ યુવા બેરોજગારી, વિકાસ દર, નબળું ચલણ, ઓછી નિકાસ અને પ્રોપર્ટી સેક્ટરમાં કટોકટી મુખ્ય છે.
નિષ્ણાતોના મતે, વર્ષ 2023માં શરૂ થયેલી ચીનની અર્થવ્યવસ્થામાં જે ઘટાડો થયો હતો તે આ વર્ષે એટલે કે 2024માં પણ પાછો ફરે તેવી શક્યતા દેખાતી નથી. દરમિયાન, તેની અર્થવ્યવસ્થામાં બેડ લોનની સમસ્યાનો સામનો કરવા માટે, ચીન મોટી સંખ્યામાં નાની બેંકોનું મર્જર કરી રહ્યું છે.
જો કે, ચીનની નબળી પડી રહેલી અર્થવ્યવસ્થા વચ્ચે એક સવાલ એ ઊભો થાય છે કે વિશ્વના અન્ય દેશો પર તેની શું અસર થશે? હકીકતમાં, ઘણી બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓની આવકનો મોટો હિસ્સો ચીનના વિશાળ ગ્રાહક બજારમાંથી આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, જો ચીનની 1.4 અબજની વસ્તી તેના ખર્ચમાં ઘટાડો કરે છે, તો એપલ, ફોક્સવેગન અને બરબેરી જેવી સેંકડો બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓનું શું થશે?
અન્ય દેશો પર ચીનની આર્થિક સ્થિતિની અસર
કેટલાક અર્થશાસ્ત્રીઓના મતે ચીનની નબળી અર્થવ્યવસ્થા ઘણી બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ અને તેમના કર્મચારીઓને પણ અસર કરી શકે છે. આ કંપનીઓ અને કર્મચારીઓનો ચીન સાથે કોઈ સીધો સંબંધ નથી, પરંતુ તે કંપનીઓના ઉત્પાદનો માટે લાખો ગ્રાહકો હોવાને કારણે જો ચીનની આર્થિક સ્થિતિ ખરાબ થાય છે તો તેની આડકતરી રીતે કંપનીઓને પણ અસર થાય છે.
ચીનની અર્થવ્યવસ્થા કેમ બરબાદીના આરે છે, 3 મુદ્દામાં સમજો
1. રિયલ એસ્ટેટ કટોકટી
પટના યુનિવર્સિટીના પ્રોફેસર રાજેશ સિંહે એબીપી ન્યૂઝ સાથે વાત કરતા કહ્યું કે ચીનની બગડતી આર્થિક સ્થિતિનું સૌથી મોટું કારણ સિસ્ટમમાં રહેલી ખામી છે. સરળ ભાષામાં, સમજી લો કે ચીનની લગભગ 45% વૃદ્ધિ રોકાણ આધારિત છે અને રોકાણનો સીધો સંબંધ રિયલ એસ્ટેટ સાથે છે.
ચીનના લોકોએ તેમના કુલ રોકાણના લગભગ 70% રિયલ એસ્ટેટમાં કર્યા છે. આ દેશની બેંક અનુસાર, વર્ષ 2022 ના અંત સુધીમાં લગભગ 78 કરોડ ચીની નાગરિકો દેવામાં ડૂબી ગયા હતા અને તેમનું તમામ દેવું રિયલ એસ્ટેટમાં હતું.
જે બાદ વર્ષ 2021માં ચીનની સરકારે બિલ્ડરો દ્વારા લોન લેવાની મર્યાદા મર્યાદિત કરી દીધી હતી. આની અસર એ થઈ કે બિલ્ડરોએ ઉછીના લીધેલા અબજો ડોલરની ચૂકવણી કરી શક્યા નહીં.
હાલમાં સ્થિતિ એવી છે કે અત્યાર સુધી ચીનમાં ઘણા બિલ્ડરો લોન ચૂકવવામાં ડિફોલ્ટ થયા છે. તે બિલ્ડરોના સેંકડો પ્રોજેક્ટ પૂરા થયા નથી. જેના કારણે લોકોએ તેમને હપ્તા ભરવાનું પણ બંધ કરી દીધું હતું.
પ્રોફેસરે એમ પણ કહ્યું કે ચીને ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને જેટલા મકાનો બનાવ્યા છે તે દેશમાં રહેતા લોકોની સંખ્યા જેટલી નથી. અગાઉ લોકોએ આ મકાનો ખૂબ જ ઊંચા ભાવે ખરીદ્યા હતા. હવે જ્યારે રિયલ એસ્ટેટ સેક્ટરમાં ઘટાડો થયો છે ત્યારે અર્થવ્યવસ્થામાં તેમનો વિશ્વાસ ઓછો થવા લાગ્યો છે.
2. શેરબજારમાં રોકાણ કરવું
ચીનની કથળતી આર્થિક સ્થિતિનું એક કારણ શેરબજારમાં રોકાણને પણ માનવામાં આવી રહ્યું છે. ઈકોનોમિક ટાઈમ્સના એક અહેવાલ મુજબ શેરબજારમાં લગભગ 22 કરોડ લોકોએ રોકાણ કર્યું હતું. અહીં છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં 50% સુધીનો ઘટાડો નોંધવામાં આવ્યો છે.
જો કે, અન્ય દેશોમાં આવી સ્થિતિ નથી. આ ત્રણ વર્ષમાં ચીનના પાડોશી દેશ ભારતમાં, BSE સેન્સેક્સ લગભગ 47 ટકા, જર્મનીનો ઈન્ડેક્સ DAX 17 ટકા અને અમેરિકાનો S&P 500 24 ટકા વધ્યો છે.
2023માં પણ ચીનના બજારોનું પ્રદર્શન કંઈ ખાસ રહ્યું ન હતું. જો 2024ની વાત કરીએ તો 5 ફેબ્રુઆરી સુધી ચીન સૌથી ખરાબ પ્રદર્શન કરનાર બજારની યાદીમાં સામેલ છે.
3. ઘરેલું નીતિ અને ઘરેલું પરિસ્થિતિઓ
ચીનની ઘરેલું નીતિ પણ આ દેશની આર્થિક સ્થિતિ ખરાબ કરવામાં ફાળો આપી રહી છે. હકીકતમાં, ચીનના લોકોની ગણતરી વિશ્વમાં સૌથી વધુ બચત કરનારાઓમાં થાય છે. સરકાર બચતમાં પણ ઉમેરો કરે છે, પરંતુ સ્થાનિક ખર્ચને કારણે દેશના અર્થતંત્રને પણ વેગ મળે છે તે નકારી શકાય નહીં.
ચીનના લોકો FD જેવી લાંબા ગાળાની થાપણોમાં વધુને વધુ રોકાણ કરે છે. એક રિપોર્ટ અનુસાર, આ દેશના સામાન્ય લોકોએ વર્ષ 2022માં બેંકોમાં 2.5 ટ્રિલિયન ડોલર જમા કરાવ્યા હતા. 2023 ના પ્રથમ ક્વાર્ટરમાં અન્ય $1.4 ટ્રિલિયન જમા કરો. આવી સ્થિતિમાં FDમાં જમા રકમ વધવાને કારણે બેંકોનું નેટ ઈન્ટરેસ્ટ માર્જિન ઘટી રહ્યું છે.
વર્લ્ડ બેંકના રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વર્ષ 2022માં ચીનનો બચત દર 46.98% હતો. છેલ્લા 20 વર્ષથી આ દેશનો બચત દર 40 ટકાથી ઉપર રહ્યો છે. વર્ષ 2010માં આ દેશનો બચત દર વધીને 51 ટકાથી વધુ થયો હતો.
ચીનના સ્થાનિક ગ્રાહકો વધુ ખર્ચ કરવાનું ટાળી રહ્યા છે
લંડનની SOAS યુનિવર્સિટીના ફાઇનાન્સિયલ ઇકોનોમિક્સના પ્રોફેસર હોંગ બોએ એક રિપોર્ટમાં આ પ્રશ્નનો જવાબ આપતાં કહ્યું હતું કે, “ચીની લોકોએ પ્રોપર્ટી માર્કેટમાં જે નાણાંનું રોકાણ કર્યું હતું, 2020માં કોરોના મહામારીના કારણે લોકડાઉન થયા બાદ તેનું મૂલ્ય મિલકત ઘટી.તે થયું અને લોકોને નુકસાન સહન કરવું પડ્યું.
આ નુકસાનને કારણે લોકોના પગારમાં પણ ઘટાડો થયો છે. અત્યારે આ દેશના લોકોમાં ભવિષ્યને લઈને અનિશ્ચિતતા ચરમસીમા પર છે, જેના કારણે તેઓ આવનારા દિવસો માટે બચત કરવા પર ધ્યાન આપી રહ્યા છે. ,
30 કરોડ લોકો લોનના પૈસા પરત કરી શકતા નથી
ન્યૂયોર્ક ટાઈમ્સના એક રિપોર્ટ અનુસાર, આ દેશમાં લગભગ 30 કરોડ લોકો તેમની લોન ચૂકવવામાં સક્ષમ નથી. ચીનના એક રિપોર્ટમાં એવો પણ દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે તેમના દેશમાં 40 કરોડ મધ્યમ વર્ગના લોકો છે, પરંતુ વર્તમાન અર્થવ્યવસ્થાને જોતા આ લોકો ખર્ચ નથી કરી રહ્યા.
દેશની આવી હાલત વિશે સરકાર શું કહે છે?
ચીનના રાષ્ટ્રપતિ શી જિનપિંગે તાજેતરના નિવેદનમાં વિદેશી રોકાણકારોને ખાતરી આપી છે કે ચીનમાં મધ્યમ વર્ગની વસ્તી આગામી દાયકામાં બમણી થઈને 80 કરોડ થઈ જશે. “જેનો અર્થ એ છે કે જો કોઈ વિદેશી કંપની અહીં રોકાણ કરે છે, તો વપરાશની ગતિ ખૂબ જ મજબૂત છે.”
ચીનમાં બેરોજગારીની સ્થિતિ
જૂન 2023ના ડેટા અનુસાર, આ દેશમાં કોલેજ-યુનિવર્સિટીમાંથી સ્નાતક થયેલા 16 થી 24 વર્ષની વયના લોકોમાં બેરોજગારીનો દર 21.2 ટકા છે. તમને જણાવી દઈએ કે બેરોજગારી સંબંધિત દેશનો આ છેલ્લો આંકડો હતો. આ પછી, ત્યાંના નેશનલ બ્યુરો ઓફ સ્ટેટિસ્ટિક્સે આંકડા આપવાનું બંધ કરી દીધું. એવું માનવામાં આવે છે કે ચીનમાં બેરોજગારીનો વાસ્તવિક આંકડો લગભગ 40% હોઈ શકે છે.
ઘટતી વસ્તી અર્થતંત્ર પર કેવી અસર કરી રહી છે?
છેલ્લા બે વર્ષમાં ચીનની વસ્તીમાં ઘટાડો થયો છે. વસ્તી ઘટવાના કારણે કામ કરતા લોકો ઘટી રહ્યા છે. થિંક ટેન્ક બ્રોગેલના સિનિયર રિસર્ચ ફેલો એલિસિયા ગાર્સિયા હેરેરો અનુસાર, “વસ્તી ઘટવાને કારણે ચીનનો વિકાસ દર દર વર્ષે 1.3% ઘટી શકે છે. અને તેના કારણે આગામી કેટલાક વર્ષોમાં ચીનનો વિકાસ દર પણ ઘટી શકે છે.”
ચીન તેની ઉત્પાદકતા વધારીને આ નુકસાનની ભરપાઈ કરી શકે છે, પરંતુ હજુ સુધી તેમાં કોઈ પ્રગતિ જોવા મળી નથી.
વિદેશી રોકાણકારો પણ ચીનથી દૂર રહેવા લાગ્યા
ચીનની કથળતી આર્થિક સ્થિતિને કારણે તે વિદેશી રોકાણના મામલે વૈશ્વિક સ્તરે 9મા સ્થાને પહોંચી ગયું છે. માત્ર બ્રાઝિલના કિસ્સામાં જ નહીં, પરંતુ લેટિન અમેરિકન દેશો, યુરોપિયન યુનિયન અને બ્રિટનમાં પણ ચીનનું રોકાણ ઘટ્યું છે. તેનાથી વિપરીત અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા અને બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનિશિયેટિવના સભ્ય દેશોના રોકાણ દરમાં વધારો જોવા મળ્યો છે.
ચીનની નબળી અર્થવ્યવસ્થાએ દેશમાં રહેતા યુવાનોને પણ અસર કરી છે. એક રિપોર્ટ અનુસાર ચીનમાં યુવા બેરોજગારીનો દર 21.3 ટકા પર પહોંચી ગયો છે. આ આંકડો ડરામણો છે. હાલમાં ચીનમાં કુલ 17 કરોડ યુવાનો છે જે સમગ્ર વસ્તીના 12 ટકા છે.
તેમાંથી 21.3 ટકા યુવાનો બેરોજગાર છે એટલે કે લગભગ 3 કરોડ 62 લાખ યુવાનો બેરોજગાર છે. તાજેતરમાં, ઘટી રહેલા અર્થતંત્રને કારણે, હોંગકોંગના હેંગસેંગ શેરબજારમાં જાન્યુઆરીથી 20 ટકાનો ઘટાડો નોંધાયો છે.