RBI: રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) પેમેન્ટ બેંકોના માળખાના દરેક પાસાઓનો સ્ટોક લઈ શકે છે. દેશમાં પેમેન્ટ બેંકોને લાયસન્સ 27 નવેમ્બર, 2014ના રોજ જારી કરવામાં આવ્યા હતા, જેના પછી લગભગ એક દાયકા પછી તેની વ્યાપક સમીક્ષા કરવામાં આવી રહી છે. આમાં વહીવટના માપદંડોની સાથે બિઝનેસ મોડલની વ્યવહારિકતાને ધ્યાનમાં લેવામાં આવશે અને તે પણ જોવામાં આવશે કે કેવા ફેરફારોની જરૂર છે.
આની સીધી અસર તે પેમેન્ટ બેંકો પર પડી શકે છે જેઓ નાની ફાઇનાન્સ બેંકો (SFBs) બનવા માંગે છે કારણ કે SFB ના નિયમનકારી મૂડી માળખાની વ્યાપક સમીક્ષા પણ વિચારણા હેઠળ છે. ભારતમાં બેન્કિંગના વલણો અને પ્રગતિ (2022-23) રિપોર્ટમાં પણ આનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. ચુકવણી બેંકો તેમની શરૂઆતના લગભગ એક દાયકા પછી, નાણાકીય વર્ષ 2023 માં નફાકારક બની. છેલ્લા નાણાકીય વર્ષમાં, વ્યાજમાંથી તેમની આવક તેમના વ્યાજ પરના ખર્ચ કરતાં વધી ગઈ હતી. તેમજ રિટર્ન ઓન એસેટ્સ અને રીટર્ન ઓન ઈક્વિટી પણ પોઝીટીવ બન્યા છે. નેટ ઇન્ટરેસ્ટ માર્જિન, જે સતત ત્રણ વર્ષથી ઘટી રહ્યું હતું, તે પણ 2022-23માં વધીને 3.7 ટકા થયું, જે નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં માત્ર 2.3 ટકા હતું.
પેમેન્ટ બેંકોને હાલમાં દિવસના અંતે ખાતામાં માત્ર રૂ. 2 લાખનું બેલેન્સ જાળવવાની છૂટ છે, જેને તેઓ ઘણા વર્ષોથી વધારવા માટે આરબીઆઈને વિનંતી કરી રહી છે. શરૂઆતમાં આ મર્યાદા માત્ર 1 લાખ રૂપિયા હતી, જે 7 એપ્રિલ, 2021ના રોજ વધારીને 2 લાખ રૂપિયા કરવામાં આવી. તેનાથી પણ વધુ મહત્વની માંગ લોન આપવા અંગેની છે. તેઓ માઈક્રોફાઈનાન્સ સેક્ટરને ધિરાણ આપવા માટે પરવાનગી માંગી રહ્યા છે અને જો વ્યાજબી લોન મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવે તો તેમને કોઈ વાંધો નહીં હોય. તે કહે છે કે આ તેના માટે આવકનો નવો માર્ગ ખોલશે. જો આ માંગણી સ્વીકારવામાં આવે છે, તો લાઇસન્સિંગ માળખામાં મોટો ફેરફાર થશે કારણ કે અત્યાર સુધી પેમેન્ટ બેંકોને તેમના નાણાં માત્ર સરકારી બોન્ડમાં જ રોકાણ કરવાની છૂટ છે.
પેમેન્ટ બેંકો પાંચ વર્ષ સુધી કામ કર્યા પછી સ્મોલ ફાઇનાન્સ બેંક લાઇસન્સ મેળવી શકે છે. પરંતુ આજ સુધી માત્ર ફિનો પેમેન્ટ્સ બેન્કોએ જ આ માટે અરજી કરી છે, પરંતુ જો એરટેલ પેમેન્ટ્સ બેન્ક અને જિયો પેમેન્ટ્સ બેન્ક પણ સ્મોલ ફાઇનાન્સ બેન્કની રેસમાં કૂદી પડે તો મામલો રસપ્રદ બની જશે. પછી ખબર પડશે કે કંપનીઓને બેંકિંગમાં પ્રવેશ આપવા અંગે રિઝર્વ બેંકનું વલણ શું છે (ભલે પેમેન્ટ બેંકોમાંથી સ્મોલ ફાઇનાન્સ બેંકોમાં બદલાઈને પણ). હાલમાં કંપનીઓને સ્મોલ ફાઇનાન્સ બેંકો માટે સીધી અરજી કરવાની મંજૂરી નથી. પેમેન્ટ બેંકો પછી સ્મોલ ફાઇનાન્સ બેંકો માટે લાઇસન્સ આપવામાં આવ્યા હતા.