દેશમાં સૌથી મોટા પરોક્ષ કર સુધારા હેઠળ ગુડ્સ એન્ડ સર્વિસ ટેક્સ (GST) એ અમલીકરણના છ વર્ષ પૂર્ણ કર્યા છે. હવે 1.5 લાખ કરોડ રૂપિયાની માસિક આવક એક રીતે સામાન્ય થઈ ગઈ છે. દેશમાં 31 મે 2023 સુધીમાં 1.39 કરોડ નોંધાયેલા GST કરદાતાઓ છે. કુલ 112 કરોડ રિટર્ન ફાઈલ કરવામાં આવ્યા છે અને
370 કરોડ ઈ-વે બિલ જનરેટ થયા છે. જો કે, ટેક્સ સિસ્ટમ સાથે છેતરપિંડી કરવાના નવા રસ્તાઓ પણ અજમાવવામાં આવી રહ્યા છે, પરંતુ ટેક્સ સત્તાવાળાઓ તેનો સામનો કરવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે.
માસિક આવક 1.50 લાખ કરોડને વટાવી ગઈ છે
GST 1 જુલાઈ, 2017 ના રોજ દેશવ્યાપી સમાન કર પ્રણાલી તરીકે લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો. આમાં એક્સાઇઝ ડ્યુટી, સર્વિસ ટેક્સ અને વેટ અને 13 સેસ જેવા 17 સ્થાનિક લેવીનો સમાવેશ થાય છે. GST લાગુ થયાના છ વર્ષમાં માસિક ટેક્સ આવક રૂ. 1.5 લાખ કરોડને વટાવી ગઈ છે. એપ્રિલ 2023માં આવક રૂ. 1.87 લાખ કરોડની સર્વકાલીન ઊંચી સપાટીએ પહોંચવાની તૈયારી હતી. તે જ સમયે, પ્રારંભિક સમયગાળામાં સરેરાશ માસિક આવક રૂ. 85,000 થી 95,000 કરોડ હતી.
અત્યાર સુધીમાં ત્રણ લાખ કરોડની કરચોરી
જુલાઈ 2017 માં GST લાગુ થયા પછી, છેતરપિંડીથી આશરે 3 લાખ કરોડ રૂપિયાની કરચોરીનો અંદાજ છે. તેમાંથી ગત નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં જ એક લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુની કરચોરી કરવામાં આવી છે. નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં આ આંકડો 54,000 કરોડ રૂપિયા હતો. નાણાકીય વર્ષ 2022-23માં કરચોરીના લગભગ 14,000 કેસ નોંધાયા હતા, જ્યારે એક વર્ષ અગાઉ આ આંકડો 12,574 હતો.
કરચોરીમાં સંડોવાયેલી 11 હજાર સંસ્થાઓને શોધી કાઢી
સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ઇનડાયરેક્ટ ટેક્સિસ એન્ડ કસ્ટમ્સ (CBIC) એ ઇનપુટ ટેક્સ ક્રેડિટ (ITC) દ્વારા નકલી GST નોંધણી દ્વારા કરચોરીમાં સામેલ કંપનીઓ સામે બે મહિનાની વિશેષ ડ્રાઇવ શરૂ કરી છે. આ અંતર્ગત અત્યાર સુધીમાં 11,000થી વધુ સંસ્થાઓ કે જેણે GST રજિસ્ટ્રેશન લીધું છે તે નકલી હોવાનું જાણવા મળ્યું છે. આ સંસ્થાઓ લગભગ રૂ. 15,000 કરોડની જીએસટી ચોરીમાં સામેલ હોવાનું જાણવા મળ્યું છે. બોર્ડે આ અભિયાન 16 મેથી શરૂ કર્યું હતું, જે 15 જુલાઈ સુધી ચાલશે.
નવી ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ: GST અધિકારીઓએ શેલ કંપનીઓ પર કાર્યવાહી કરવા માટે ડેટા એનાલિટિક્સ, આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ (AI) અને મશીન લર્નિંગનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું છે. સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ પરોક્ષ કર અને કસ્ટમ્સના ડેટા વિશ્લેષણ તેમજ અન્ય વિભાગોમાંથી મળેલા મહત્વપૂર્ણ ઇનપુટ્સ અને ડેટા વિશ્લેષણના આધારે હજારો શંકાસ્પદ કંપનીઓની ઓળખ કરવામાં આવી છે. આ સાથે GST રિટર્નની વધારાની ચકાસણી માટે પણ તૈયારીઓ કરવામાં આવી રહી છે. આ રીતે, તે GST ચોરી કરનારાઓ પર કાર્યવાહી કરવામાં મદદ કરી રહ્યું છે.
હજુ નક્કી કરવાનું બાકી છે
કેન્દ્રીય નાણાપ્રધાનની આગેવાની હેઠળની GST કાઉન્સિલે સપ્ટેમ્બર 2016માં તેની શરૂઆતથી અત્યાર સુધીમાં 49 બેઠકો યોજી છે. નીતિ વિષયક મુદ્દાઓ અને GST દર અંગે નિર્ણયો લેવા માટે તે સર્વોચ્ચ સંસ્થા છે. ટેક્સ નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે GST કાઉન્સિલે હજુ ઘણા મુદ્દાઓ પર નિર્ણય લેવાનો બાકી છે. GST ટેક્સના દરો અને સ્લેબને તર્કસંગત બનાવવા, પેટ્રોલ, ડીઝલ અને જેટ ઇંધણ પર GST વસૂલવા જેવા મુદ્દાઓ પર નિર્ણય લેવાનો બાકી છે. ઓનલાઈન ગેમિંગ, ક્રિપ્ટોકરન્સી ટ્રાન્ઝેક્શન, ઈવી ચાર્જિંગ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર અને GST એપેલેટ ટ્રિબ્યુનલની સ્થાપના જેવા મુદ્દાઓ હજુ સ્પષ્ટતાની રાહ જોઈ રહ્યા છે.
છ મહિનામાં આવક (કરોડોમાં)
ડિસેમ્બર 2022માં 1,49,507
જાન્યુઆરી 2023માં 1,57,554
ફેબ્રુઆરી 2023માં 1,49,577
માર્ચ 2023માં 1,60,122
એપ્રિલ 2023માં 1,87,035
મે 2023માં 1,57,090
GST કલેક્શન કેમ વધી રહ્યું છે
ભારતમાં મજબૂત માંગ અને વપરાશ
સેવાઓ અને ઉત્પાદનમાં તેજી
ઈ-ઈનવોઈસિંગમાં વૃદ્ધિ
– ઉન્નત નિયમનકારી અનુપાલન
નવા કરદાતાઓમાં વધારો
– ડિજીટાઈઝેશન અને પારદર્શિતા