કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકાર મંત્રી અમિત શાહ ૧૬ જાન્યુઆરી, ૨૦૨૫ ના રોજ મહેસાણા જિલ્લાના વડનગર શહેરમાં કરોડો રૂપિયાના વિવિધ પ્રોજેક્ટ્સનું ઉદ્ઘાટન કરશે. પુરાતત્વીય અનુભવ સંગ્રહાલય, પ્રેરણા સંકુલ અને રમતગમત સંકુલ જેવા વિકાસ કાર્યોના અમલીકરણથી વડનગર આવતા પ્રવાસીઓને એક નવો અનુભવ મળશે.
ગુજરાતનું સૌથી જૂનું જીવંત શહેર, વડનગરનો ઇતિહાસ ખૂબ જ ભવ્ય છે. ૨,૫૦૦ વર્ષથી વધુ સમયથી સતત વસવાટ કરતું આ શહેર સાત અલગ અલગ રાજવંશોના શાસન હેઠળ રહ્યું છે. વડનગર, એક મુખ્ય વેપાર માર્ગ પર સ્થિત હોવાથી, હિન્દુ, બૌદ્ધ, જૈન અને ઇસ્લામ ધર્મોના સંગમનું એક જીવંત કેન્દ્ર હતું. આ શહેર સાંસ્કૃતિક અને ઐતિહાસિક વારસાનો અમૂલ્ય ખજાનો છે. વડનગર, જે તેના ઐતિહાસિક મહત્વ છતાં અજાણ હતું, તે દેશ અને દુનિયાના નકશા પર ત્યારે ચમક્યું જ્યારે આ માટીમાં જન્મેલા શ્રી નરેન્દ્ર મોદી ભારતના પ્રધાનમંત્રી બન્યા. પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ વડનગરના ઐતિહાસિક મહત્વ અને પ્રવાસન ક્ષમતાને ધ્યાનમાં રાખીને તેને લગતા પ્રોજેક્ટ્સ શરૂ કરવા પ્રોત્સાહન આપ્યું.
પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીની પ્રેરણાથી જ મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલના માર્ગદર્શન હેઠળ, રાજ્ય સરકાર વડનગરના સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક વારસાના જતન અને સંવર્ધન માટે અને આ ઐતિહાસિક નગરમાં મૂળભૂત અને પ્રવાસન સુવિધાઓ વિકસાવવા માટે વિશેષ પ્રયાસો કરી રહી છે. IIT ખડગપુર, IIT ગુવાહાટી, IIT ગાંધીનગર અને IIT રૂરકી દ્વારા વડનગર પર વ્યાપક બહુ-શાખાકીય સંશોધન શરૂ કરવામાં આવ્યું છે.
નરેન્દ્ર મોદીની પ્રેરણાથી વડનગરનો વિકાસ થયો
વડનગરમાં હાજર પ્રવાસન સંભાવનાને ધ્યાનમાં રાખીને, પ્રધાનમંત્રીના નેતૃત્વમાં વડનગરમાં વિવિધ પ્રવાસન આકર્ષણો અને પ્રવાસન સુવિધાઓ વિકસાવવામાં આવી છે. નરેન્દ્ર મોદીના માર્ગદર્શન હેઠળ, રાજ્યમાં એક બૌદ્ધ સર્કિટ વિકસાવવામાં આવી રહી છે, જેનો એક ભાગ વડનગરમાંથી પસાર થાય છે. ગુજરાત પુરાતત્વ વિભાગને વડનગરમાં ખોદકામ દરમિયાન એક બૌદ્ધ મઠના અવશેષો મળ્યા હતા. વડનગર રેલ્વે સ્ટેશનનો વિકાસ શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની પ્રેરણાથી કરવામાં આવ્યો હતો જેથી પ્રવાસીઓ સરળતાથી વડનગર પહોંચી શકે. વડનગરના આશરે ૪૫૦૦ વર્ષ જૂના શર્મિષ્ઠા તળાવનો પણ વિકાસ કરવામાં આવ્યો છે. પ્રવાસીઓ માટે ત્યાં બોટિંગની સુવિધા પણ વિકસાવવામાં આવી છે અને એક ઓપન એર થિયેટર પણ બનાવવામાં આવ્યું છે.
આ ઉપરાંત, વડનગરની બે બહેનો, તાના અને રીરીની યાદમાં દર વર્ષે તાના-રીરી ઉત્સવનું આયોજન કરવામાં આવે છે, જેમણે રાગ મલ્હાર ગાઈને તાનસેનના શરીરમાં થતી બળતરાને શાંત કરી હતી. આ ઉત્સવની શરૂઆત પણ તત્કાલીન મુખ્યમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર દ્વારા કરવામાં આવી હતી. ૨૦૦૩માં મોદી. . આજે, આ મહોત્સવને વૈશ્વિક ખ્યાતિ મળી છે, જેમાં દર વર્ષે ‘તાના-રીરી’ પુરસ્કાર શાસ્ત્રીય સંગીત સાથે સંકળાયેલા કલાકારોને આપવામાં આવે છે. આ સાથે, શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ વડનગર અને તેની આસપાસના વિસ્તારોના લોકોને તબીબી સુવિધાઓ પૂરી પાડવા માટે વડનગરમાં એક અત્યાધુનિક હોસ્પિટલનું પણ ઉદ્ઘાટન કર્યું છે. તેમના પ્રયાસોને કારણે, ગુજરાતનું વડનગર પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર બન્યું છે. હવે, કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહ વડનગરને ત્રણ નવા વિકાસ કાર્યો ભેટ આપવા જઈ રહ્યા છે.
પુરાતત્વીય અનુભવ સંગ્રહાલય: 2500 વર્ષની ઐતિહાસિક યાત્રાનો અનુભવ કરો
કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી શ્રી અમિત શાહ વડનગરમાં નવનિર્મિત પુરાતત્વીય અનુભવ સંગ્રહાલયનું ઉદ્ઘાટન કરશે. આ ભારતમાં આ પ્રકારનું પ્રથમ સંગ્રહાલય છે, જે કેન્દ્રીય સંસ્કૃતિ મંત્રાલય દ્વારા રાજ્ય પુરાતત્વ અને સંગ્રહાલય નિયામકના સહયોગથી વિકસાવવામાં આવ્યું છે. આ સંગ્રહાલયનો ઉદ્દેશ્ય અહીં ખોદકામ કરાયેલા પુરાતત્વીય પદાર્થો દ્વારા વડનગરના બહુસ્તરીય સાંસ્કૃતિક ઇતિહાસને ઉજાગર કરવાનો અને 2500 વર્ષથી વધુ સમયગાળામાં શહેરના સતત માનવ ઉત્ક્રાંતિને દર્શાવવાનો છે. આ સંગ્રહાલય એક પુલ દ્વારા જીવંત ખોદકામ સ્થળ સાથે જોડાયેલું છે. અંદાજિત રૂ. ૨૯૮ કરોડના ખર્ચે બનેલ આ ચાર માળનું સંગ્રહાલય લગભગ ૧૨,૫૦૦ ચોરસ મીટર વિસ્તારમાં ફેલાયેલું છે.
આ સંગ્રહાલયની ઇમારત પુરાતત્વીય ખોદકામમાંથી મળેલી 5000 થી વધુ કલાકૃતિઓ પ્રદર્શિત કરે છે, જે વડનગરના 2500 વર્ષના ઇતિહાસ અને પ્રાચીન જ્ઞાનના ભંડારને ઉજાગર કરે છે. ઑડિયો-વિઝ્યુઅલ ફિલ્મો અને પ્રદર્શનો સાથે, આ પુરાતત્વીય અનુભવ સંગ્રહાલય ઇતિહાસ અને સંસ્કૃતિના શોખીનો માટે અવશ્ય મુલાકાત લેવા જેવું છે.
વડનગરના પુરાતત્વીય ખોદકામમાંથી મળેલા અવશેષોનો અનુભવ પૂરો પાડવા માટે એક કાયમી શેડ અને પ્રવાસન સુવિધાઓ વિકસાવવામાં આવી છે. આ સંગ્રહાલયમાં 9 થીમેટિક ગેલેરીઓ પણ છે જે વિવિધ સમયગાળા, કલા, હસ્તકલા અને પ્રદેશની ભાષા દર્શાવે છે.
‘પ્રેરણા સંકુલ’: આધુનિક ટેકનોલોજીની સાથે નૈતિક મૂલ્યોના પાઠ
આ સાથે, કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી 72 કરોડ રૂપિયાના ખર્ચે બનેલ ‘પ્રેરણા સંકુલ’ રાષ્ટ્રને સમર્પિત કરશે. ‘પ્રેરણા સંકુલ’ એ વડનગરની ઐતિહાસિક પ્રાથમિક શાળાની ઇમારતના નવીનીકરણ માટેની એક પહેલ છે. આપણા માનનીય પ્રધાનમંત્રીએ ૧૮૮૮માં સ્થપાયેલી આ શાળામાં પ્રાથમિક શિક્ષણ મેળવ્યું હતું. આ શાળાને ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ દ્વારા ભવિષ્યની આધુનિક શૈક્ષણિક સંસ્થા તરીકે વિકસાવવામાં આવી છે, જેમાં નવીનતમ ટેકનોલોજી દ્વારા શિક્ષણ અને નૈતિક મૂલ્યોનો અનોખો સમન્વય છે.
પ્રેરણા સંકુલનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય વિદ્યાર્થીઓ અને સામાન્ય લોકોમાં વિકાસ અને પરિવર્તનની ભાવનાને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. આ શાળા યુવાનોને તે માર્ગ પર ચાલવા પ્રેરણા આપે છે જ્યાંથી પ્રધાનમંત્રીની શૈક્ષણિક યાત્રા શરૂ થઈ હતી. અભ્યાસ પ્રવાસ હેઠળ, દેશના તમામ જિલ્લાઓમાંથી વિદ્યાર્થીઓ એક અઠવાડિયા માટે અહીં અભ્યાસ કરવા આવે છે. અત્યાર સુધીમાં, દેશના વિવિધ ભાગોમાંથી વિદ્યાર્થીઓ અને શિક્ષકોના 36 જૂથો અભ્યાસ માટે આવ્યા છે, જેમાં 720 વિદ્યાર્થીઓ અને 360 શિક્ષકોનો સમાવેશ થાય છે. આ કેમ્પસમાં ભણાવવામાં આવતા અભ્યાસક્રમો IIT G સાથે જોડાયેલા છે.
ગાંધીનગર દ્વારા ડિઝાઇન કરાયેલ, તેમાં 9 મૂલ્ય-આધારિત વિષયોનો સમાવેશ થાય છે.
કેમ્પસ વિકાસ કાર્ય
અમિત શાહ વડનગરના વારસાને જાળવવા માટે શરૂ કરાયેલા કેમ્પસ વિકાસ કાર્યનું નિરીક્ષણ કરશે. આ અંતર્ગત, ચાર સંકુલમાં વારસાના સંરક્ષણ અને વિકાસનું આયોજન કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં રવેશ પુનઃસ્થાપન, રસ્તાનું બાંધકામ, ઇમારતનો પુનઃઉપયોગ, રાહદારીઓ માટે સંકેતો અને શેરી ફર્નિચર સુધારણા જેવા કાર્યો હાથ ધરવામાં આવશે.
કેમ્પસ ડેવલપમેન્ટ દ્વારા એક હેરિટેજ ટ્રાવેલ રૂટ બનાવવામાં આવશે, જે વડનગરના ઇતિહાસને ઊંડાણપૂર્વક અનુભવવાની તક પૂરી પાડશે. ‘પ્રેરણા સંકુલ’ આ બધા રૂટનું કેન્દ્રબિંદુ હશે, જ્યાં તમામ હેરિટેજ પ્રવાસો પૂર્ણ થશે.
રમતગમત સંકુલ
કેન્દ્રીય ગૃહમંત્રી અમિત શાહ વડનગરમાં સ્પોર્ટ્સ કોમ્પ્લેક્સનું ઉદ્ઘાટન પણ કરશે. તેનો ઉદ્દેશ્ય ખેલાડીઓને અત્યાધુનિક તાલીમ સુવિધાઓ પૂરી પાડવાનો અને રમતવીરોના પ્રદર્શન તેમજ તેમના વિકાસમાં સુધારો કરવામાં મદદ કરવાનો છે. આ સંકુલ નવી રમત પ્રતિભાઓને બહાર લાવશે. અહીં પેરા સ્પોર્ટ્સ કાર્યક્રમો, વર્કશોપ અને જાગૃતિ ઝુંબેશનું આયોજન કરીને દિવ્યાંગ ખેલાડીઓની ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપીને સમાવિષ્ટ રમત સંસ્કૃતિ વિકસાવવાના પ્રયાસો કરવામાં આવશે.
૩૩.૫૦ કરોડના ખર્ચે વિકસિત આ સ્પોર્ટ્સ કોમ્પ્લેક્સમાં વિવિધ ઇન્ડોર રમતો માટેની સુવિધાઓ છે. આઉટડોર સુવિધાઓમાં 8-લેન 400-મીટર સિન્થેટિક એથ્લેટિક ટ્રેક, એસ્ટ્રો ટર્ફ ફૂટબોલ ગ્રાઉન્ડ, કબડ્ડી, ખો-ખો અને વોલીબોલ ગ્રાઉન્ડનો સમાવેશ થાય છે. આ ઉપરાંત, એક છાત્રાલયનું બાંધકામ ચાલુ છે, જેમાં ૧૦૦ છોકરાઓ અને ૧૦૦ છોકરીઓ રહી શકશે.
વડનગરની મુલાકાત દરમિયાન અમિત શાહ પ્રાચીન હાટકેશ્વર મંદિરની પણ મુલાકાત લેશે. ૧૭મી સદીનું આ સુંદર કોતરણીવાળું મંદિર, વડનગરના એક સમયે પ્રબળ સમુદાય, નાગર બ્રાહ્મણોના આશ્રયદાતા દેવતા, હાટકેશ્વર મહાદેવને સમર્પિત છે. મંદિરની સ્થાપત્ય અને ડિઝાઇન આ પ્રદેશના સમૃદ્ધ વારસા અને પરંપરાઓને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
