ઝાકિર હુસૈનનું અવસાન: પદ્મ વિભૂષણથી લઈને ગ્રેમી સુધી, સંગીતના ઉસ્તાદને મળેલા પુરસ્કારોની સંપૂર્ણ યાદી અહીં છે

પ્રખ્યાત તબલાવાદક ઝાકીર હુસૈનનું નિધન થયું છે. આઇડિયોપેથિક પલ્મોનરી ફાઇબ્રોસિસને કારણે ઊભી થયેલી ગૂંચવણો પછી, ઝાકીર હુસૈને સોમવારે સાન ફ્રાન્સિસ્કોમાં અંતિમ શ્વાસ લીધા, પરિવારે સોમવારે પુષ્ટિ આપી. છેલ્લા બે અઠવાડિયાથી હોસ્પિટલમાં દાખલ આ કલાકાર 73 વર્ષની વયે નશ્વર દુનિયા છોડી ગયા.

છ દાયકાથી વધુની કારકિર્દીમાં, ઝાકીર હુસૈનનું સંગીતની દુનિયામાં યોગદાન અવિશ્વસનીય રહ્યું છે. ભારતીય મનોરંજનના તાણાવાણામાં તેમણે જે સંગીતને ભરતકામ કર્યું છે તેનું વર્ણન કોઈ વિશેષણ કરી શકતું નથી. વર્ષોથી, તેમણે રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ઘણા કલાકારો સાથે સહયોગ કર્યો. તેમણે ભારતીય શાસ્ત્રીય સંગીતને વૈશ્વિક નકશા પર મૂક્યું. તેમને અનેક રાષ્ટ્રીય પુરસ્કારોથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા અને તેઓ એક કે બે નહીં પરંતુ ચાર ગ્રેમી પણ લાવ્યા હતા.

તબલાવાદક ઝાકીર હુસૈનને આપવામાં આવેલા પુરસ્કારોની સંપૂર્ણ સૂચિ અહીં છે:

તે બધું 1988 માં શરૂ થયું જ્યારે ઝાકીર હુસૈનને પદ્મશ્રીનું બિરુદ આપવામાં આવ્યું. તેમના જીવનકાળ દરમિયાન તેમને અન્ય બે પદ્મ પુરસ્કારોથી પણ સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા, જેની વિગતો આપણે આગળ વધતાં શેર કરીશું.

ત્યારબાદ, ૧૯૯૦ માં, ઝાકીરને ભારતના રાષ્ટ્રપતિ તરફથી સન્માન મળ્યું. તેઓ સંગીત નાટક અકાદમી પુરસ્કાર મેળવનારા સૌથી યુવા સંગીતકારોમાંના એક બન્યા. આ પુરસ્કાર ભારતની રાષ્ટ્રીય સંગીત, નૃત્ય અને નાટક એકેડેમી, સંગીત નાટક એકેડેમી તરફથી મળ્યો.

તે જ વર્ષે તેમને ઇન્ડો-અમેરિકન પુરસ્કાર મળ્યો જેણે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને ભારત વચ્ચેના સંબંધોમાં તેમના ઉત્કૃષ્ટ સાંસ્કૃતિક યોગદાનની ઉજવણી કરી.

બે વર્ષ પછી, ૧૯૯૨ માં, તેમને શ્રેષ્ઠ વિશ્વ સંગીત આલ્બમ માટે તેમનો પ્રથમ ગ્રેમી, શ્રેષ્ઠ વિશ્વ બીટ આલ્બમ માટે ડાઉનબીટ ક્રિટિક્સ પોલ અને વિશ્વ સંગીત રેકોર્ડિંગ માટે NARM ઇન્ડી બેસ્ટ સેલર એવોર્ડ મળ્યો. તેમને તેમનો પ્રથમ ગ્રેમી મળ્યો તે આલ્બમ ‘પ્લેનેટ ડ્રમ’ હતો, જે તેમણે મિકી હાર્ટ સાથે સહ-નિર્માણ અને નિર્માણ કર્યું હતું.

થોડા વર્ષો પછી, ૧૯૯૯ માં તેમને યુએસએમાં પરંપરાગત કલાકારો અને સંગીતકારોને આપવામાં આવતો સર્વોચ્ચ સન્માન મળ્યો. આ પુરસ્કાર હતો – યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ નેશનલ એન્ડોમેન્ટ ફોર ધ આર્ટ્સની નેશનલ હેરિટેજ ફેલોશિપ.

ત્યારબાદ 2002 માં, તેમને પદ્મ ભૂષણથી નવાજવામાં આવ્યા, જે સંગીત ક્ષેત્રે તેમના કાર્યની ઉજવણી કરતો બીજો એક પુરસ્કાર હતો.

2009 માં પ્રખ્યાત કલાકારે કન્ટેમ્પરરી વર્લ્ડ મ્યુઝિક આલ્બમ શ્રેણીમાં ગ્રેમી જીત્યો. મિકી હાર્ટ, સિકિરુ અડેપોજુ અને જીઓવાન્ની હિડાલ્ગો સાથે તેમના સહયોગી આલ્બમ ‘ગ્લોબલ ડ્રમ પ્રોજેક્ટ’ એ તેમને આ માન્યતા પ્રાપ્ત કરવામાં મદદ કરી.

2023 માં, તેમને સંગીતમાં તેમના અસાધારણ યોગદાન માટે ભારતના સર્વોચ્ચ નાગરિક પુરસ્કારોમાંનો એક – પદ્મ વિભૂષણ આપવામાં આવ્યો.
છેલ્લે પણ ઓછામાં ઓછું નહીં, આ વર્ષે, એટલે કે 2024 માં, તેમણે 66મા ગ્રેમી એવોર્ડ્સમાં એક જ રાતમાં ત્રણ ટ્રોફી જીતનાર પ્રથમ ભારતીય બનીને ઇતિહાસ રચ્યો.